از گذشته تا به حال نخ همراه با انسان بوده و انواع مختلف آن بسیاری از مشکلات را حل کرده‌اند. نخ‌ها در واقع رشته‌ای نازک و بلند هستند که برای کاربرد در صنایع نساجی، پزشکی و... از الیاف طبیعی و مصنوعی ساخته می‌شوند. علاوه بر الیاف طبیعی و مصنوعی، برای ساخت نخ‌ها ترکیبی از این الیاف به کار می‌گیرند که به آن‌ها نخ مختلط می‌گویند.
نخ‌هایی با الیاف طبیعی شامل نخ ابریشم، پنبه و... می‌شوند و نوع رایون و نایلون از الیاف مصنوعی ساخته شده‌اند. کاربرد نخ‌ها با توجه به نوع الیاف آن‌ها با یکدیگر متفاوت است. هر چقدر که این محصول از کیفیت بالاتری برخوردار باشد، کم‌تر به جابجایی ویژه نیاز دارد. از طرفی نخ بی‌کیفیت علاوه بر ایجاد پرز‌های زیاد به راحتی پاره می‌شود. هر نوع از نخ‌ها ویژگی‌های خاصی دارند که در ادامه بیش‌تر درباره آن‌ها صحبت می‌کنیم.
حتما بخوانید: اهمیت پارچه شناسی در طراحی لباس
نخ خوب چه ویژگی‌هایی دارد؟
نخ یکی از پروفروش‌ترین محصولات در ایران است که در کشورمان نیز با کیفیت قابل رقابت تولید می‌شود. به همین دلیل انتخاب نخ مناسب، با کیفیت و محکم برای تولیدکنندگان البسه کار سختی خواهد بود. داشتن استحکام و تازگی در تولید، یکی از اصلی‌ترین ملاک‌ها برای انتخاب نخ باکیفیت است. برای انتخاب نخ خوب باید به ویژگی‌های آن توجه کرد که کیفیت، شفافیت، رنگ ثابت و استحکام از مهم‌ترین آن‌ها محسوب می‌شوند.
کیفیت نخ
نخ‌های انتخابی باید از لحاظ جنس و نوع ساخت از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشند. بدین صورت که در ساخت نخ‌ها از بهترین الیاف مصنوعی و طبیعی استفاده شود؛ زیرا اگر نخ کیفیت خوبی نداشته باشد، تولید محصول خوب مانند لباس یا فرش با کیفیت هم امکان‌پذیر نیست.
شفافیت نخ
نخ‌ها باید شفافیت خوبی داشته باشند، به‌گونه‌ای که با دیدن آن‌ها احساس زیبایی، تازگی و طراوت کرد. اگر نخ‌های انتخابی از شفافیت خوبی برخوردار نباشند، جذابیت خود را از دست داده و نمی‌توان جنس باکیفیتی از آن‌ها تولید کرد.
رنگ ثابت
هنگام انتخاب رنگ‌ها، سعی کنید که رنگ ثابتی داشته باشند. این دسته از نخ‌ها پس از شستشو کدر نمی‌شوند و رنگ خود را ازدست نمی‌دهند؛ بنابراین هنگام خرید نخ حتما به این نکته توجه داشته باشید. برای تشخیص ثابت بودن رنگ نخ مقداری از آن را در دست گرفته و با کمی آب خیس کنید. در صورت پس دادن رنگ، می‌توان فهمید که رنگ آن ثابت نیست.
آشنایی با انواع نخ خیاطی
خیاطی یکی از کاربردی‌ترین هنر‌های حال حاضر است که شاید آن گونه که باید به چشم نمی‌آید. هنر خیاطی حرفه‌ای به آشنایی خوب با ابزار، شناخت پارچه‌ها، اندام‌شناسی و موارد این چنینی نیاز دارد. نخ‌ها یکی از ابزار بسیار مهم و کاربردی در خیاطی به شمار می‌روند که در صورت نبود آن‌ها، این کار قابل انجام نیست. انواع مختلفی از نخ‌ها با کاربرد‌های گوناگون وجود دارند که آن‌ها را در ادامه معرفی می‌کنیم.
انواع نخ ابریشم
ابریشم که به لطافت، زیبایی و شفافیت معروف است، یکی از انواع نخ‌های کاربردی در خیاطی به حساب می‌آید. نخ‌های ابریشمی ثبات رنگ بالا و مقاومت زیادی در برابر ساییده شدن از خود نشان می‌دهند. همچنین محصولات بافته شده از این نخ، در صورت شسته شدن، آب نمی‌روند. استحکام، طول عمر بالا، مقاومت در برابر آتش و خاصیت کشسانی یا ارتجاعی مناسب تنها بخشی از ویژگی‌های این نخ هستند که در ادامه انواع آن را بیان می‌کنیم.
- ابریشم توت: این نوع از نخ ابریشم ارزان‌ترین مدل آن محسوب می‌شود که همچون سایر انواع آن بادوام، نرم و قوی است.
- ابریشم اری: این مدل که به ابریشم صلح معروف است بادوام‌تر از نوع توت است.
- ابریشم تاسار: تاسار از نوع ابریشم وحشی به حساب می‌آید که دارای رنگ سبز است.
- ابریشم عنکبوت: این نوع ابریشم همان طور که از نامش مشخص است، به جای کرم ابریشم از عنکبوت به دست می‌آید. تولید این مدل نخ بسیار گران از آب در می‌آید و به هیچ وجه توجیه اقتصادی ندارد. از این نوع ابریشم برای ساخت جلیقه ضدگلوله، میکروسکوپ، تلسکوپ و سایر محصولات صنعتی استفاده می‌شود.
- ابریشم موگا: ابریشم موگا توسط کرم‌های ابریشم نیمه اهلی در بخش‌هایی از هندوستان تولید می‌شود.
- ابریشم دریا: این نوع ابریشم از صدف‌های بومی دریای مدیترانه تولید می‌شوند.
- ابریشم کوان: تولید این نوع از ابریشم ناچیز است و از آن برای افزایش قدرت سایر ابریشم‌ها استفاده می‌شود.
انواع نخ مکرومه
- نخ مکرومه تابیده: در نخ مکرومه، سه رشته الیاف کوچک در کنار هم تابیده شده است. البته شاید بیش‌تر از سه لایه داشته باشد و در برخی از آن‌ها ۶ لایه الیاف به هم تابیده هم وجود دارند.
- نخ مکرومه نرم تاب: در این مدل فقط یک رشته الیاف استفاده شده و به عنوان نخ تک رشته‌ای هم شناخته می‌شود. این نخ‌ها به دلیل استفاده از الیاف متعدد، بافت کاملا نرمی دارند.
- نخ مکرومه قیطان باف: این مدل از نخ‌ها به شکل جالبی به یکدیگر پیچیده شده‌اند و نمای آن‌ها شبیه به بند شلوار است. نخ مکرومه قیطان باف دو نخ مرکز و یک لایه رویی دارد که ریشه ریشه نمی‌شود.
انواع نخ پلی استر
- نخ‌های DTY: نخ‌های DTY که با نام نخ استرج، تکسچره و در ایران نخ ترویرا معروف هستند یکی از انواع نخ‌های پلی استر به حساب می‌آیند. این نخ بسیار پرمصرف است و کاربرد‌های متنوع و متعددی در صنایع مختلف خصوصا نساجی دارد. نرمی، لطافت بالا و حجیم بودن از ویژگی‌های این مدل از نخ به حساب می‌آیند.
- نخ های ATY: نخ ATY که با نام نخ ایر تکسچره معروف است، یکی دیگر از انواع نخ‌های پلی استر به حساب می‌آید. این نخ‌ها کاربرد‌های متعدد و مختلفی در تهیه منسوجات مختلف همچون چله و پود فرش و تار و پود پتو دارند. جذب کم رطوبت و وزن کم آن‌ها از مهم‌ترین ویژگی‌های این نخ‌ها هستند.
- نخ‌های POY: این مدل از نخ‌ها که ویژگی‌های خاص و مهمی دارند، از ذوب شدن چیپس‌های پلی استر به وجود می‌آیند. از مهم‌ترین ویژگی‌های نخ‌های POY می‌توان به خاصیت حرارتی قابل توجه، خاصیت آویزش مناسب و انعطاف‌پذیری بالا اشاره داشت.
- نخ‌های FDY: نخ‌های FDY از جمع شدگی نخ‌های POY به دست می‌آیند. این جمع شدگی باعث کاربرد نخ‌های FDY در صنایع مختلف از جمله صنعت نساجی و تولید‌های منسوجات مختلف مانند فرش، تهیه پتو، پرده، رومبلی و... می‌شود.
- نخ‌های استیپل: این نخ‌ها از الیاف بریده شده فیلامنت تهیه شده که در سیستم چرخانه‌ای به تولید می‌رسند.
انواع نخ‌های بافندگی
نخ‌های بافندگی را بر اساس وزن طبقه‌بندی می‌کنند و این ملاک هیچ ارتباطی با سنگینی نخ ندارد، بلکه به ضخامت آن وابسته است. وزن نخ‌ها را از صفر یا قیطانی تا ۶ دسته‌بندی می‌کنند. در ادامه انواع نخ‌های بافندگی را معرفی و بررسی می‌کنیم.
نخ ضخیم
به دلیل این که کار کردن با نخ ضخیم نسبت به سایر مدل‌های آن راحت‌تر است، یکی از رایج‌ترین انواع نخ‌های بافندگی به حساب می‌آید. این نخ را با الیاف شل‌تر می‌سازند و خاصیت کششی بالایی دارد؛ در نتیجه لباس‌های بافته شده کمی حالت کشسانی پیدا می‌کنند. نخ ضخیم را به‌صورت عمده برای بافتن اجناس فوق‌العاده بزرگ مانند فرش، پتو، لباس بچه و... به کار می‌برند.
نخ اکریلیک
نخ اکریلیک محبوب‌ترین نوع نخ بافندگی به حساب می‌آید؛ زیرا مراقبت از آن بسیار راحت است. این نوع نخ را از اسپان نازک پلاستیکی می‌سازند، بنابراین قیمت کمی دارد. اغلب الیاف اکریلیک را به پشم یا پنبه ترجیح می‌دهند؛ زیرا مراقبت از لباس‌های تهیه شده با آن بسیاری آسان است.
نخ پنبه
نخ پنبه یکی از نخ‌های بافندگی ارزان به حساب می‌آید که قدرت جذب بالایی دارد. به همین دلیل معمولا از این نخ‌ها برای تهیه دستمال آشپزخانه یا آبچین چایی استفاده می‌کنند. از آنجایی که کار با پنبه صد در صد، به دلیل حالت کشسانی دشوار است در اغلب مواقع با پشم مخلوط می‌شود.
نخ پشمی
نخ پشمی نیز یکی دیگر از نخ‌های بافندگی محسوب به حساب می‌آید، اما قیمت بالایی دارد. پشم نسبت به پنبه شکل خود را بهتر نگه می‌دارد. انواع مختلفی از نخ‌های پشمی در بازار به چشم می‌خورند که برخی از آن‌ها بسیار نرم و سبک و به صورت طبیعی ضخیم هستند.
منظور از نمره نخ چیست و چه اهمیتی دارد؟
نمره نخ یا شماره آن در واقع میزان ظرافت نخ را نشان می‌دهد. از آنجایی که نخ‌ها انعطاف‌پذیر و ناهموار هستند، ظرافت آن‌ها را به جای اندازه‌گیری قطر بر اساس طول و وزن بیان می‌کنند. نمره نخ‌ها برای کاربرد آن‌ها بسیار مهم تلقی می‌شود و در این زمینه از اهمیت زیادی برخوردار است. برای نمره‌بندی نخ‌ها از ۲ سیستم متفاوت استفاده می‌کنند که به‌صورت مستقیم و غیر مستقیم انجام می‌شود.
- سیستم مستقیم: در سیستم مستقیم، طول نخ تغییری نمی‌کند و برای معیار اندازه‌گیری ظرافت نخ فقط تغییرات وزنی را در نظر می‌گیرند. بنابراین هر چقدر که نمره نخ در این سیستم بالاتر باشد، یعنی ضخامت نخ بیش‌تر است.
- سیستم غیرمستقیم: طول نخ در سیستم غیرمستقیم، ظرافت آن را نشان می‌دهد و وزن یک پارامتر ثابت است. بنابراین در این سیستم هر چقدر که نمره نخ بالاتر باشد، ظرافت بیش‌تری دارد.
سخن پایانی
نخ‌ها را به دو دسته طبیعی با جنس الیاف طبیعی و دسته مصنوعی با جنس الیاف مصنوعی تقسیم می‌کنند. انواع مختلفی از نخ‌ها وجود دارند که کاربرد و ویژگی‌های هر کدام از آن‌ها خاص و منحصربه‌فرد است. این محصول با توجه به ظاهر و ویژگی خود در صنایع مختلفی به کار می‌رود و اهمیت بسیار ویژه‌ای دارد. کاربرد عمده نخ‌ها در خیاطی است که در این مقاله با انواع آن‌ها آشنا شدید.